In Roermond zijn ongeveer 37 putbeeldjes bekend, wel of niet in een nis geplaatst.
In de binnenstad van Roermond zijn ruim 30 putbeeldjes bekend: 
dit zijn beeldjes van beschermheiligen van de openbare waterputten van deze stad.
De waterputten zijn niet meer in gebruik, maar de meeste beeldjes zijn nog altijd in het straatbeeld te bekijken.
De Roermondse Stichting Rura zorgt dat dit ook zo blijft.
De stichting beheert de heiligenbeeldjes.
 

Putten en hun heiligenbeeldjes

Putbeeldjes zijn beelden van heiligen waaraan de waterput was opgedragen.
Een heilige werd aangeroepen om de waterput te beschermen: de beschermheilige.
De heiligen werden vereeuwigd door middel van een putbeeldje bij de waterput.
Deze beeldjes werden meestal nabij de waterplek in een muurnis geplaatst.
Put en putwater waren voor de bevolking van levensbelang en werden dan ook dagelijks gebruikt.
Met putwater werd de was gedaan, werd gekookt, werd bier gebrouwen en soms werd er een klein brandje mee geblust.
De waterput was dan ook de ontmoetingsplek van de buurt.
Wanneer een waterput ruimte maakte voor een (moderne) waterpomp werd het beeldje soms boven op de pomp geplaatst.
Bij een aantal putten zijn de originele heiligenbeeldjes in de loop der tijd vervangen door Mariabeeldjes.

Verspreid door de binnenstad lagen minstens tien grote waterpoelen die in de zomer onbetrouwbaar waren als blusvoorziening.
Dit water werd gebruikt om vlas in te roten (vezels losmaken van de houtachtige bestanddelen in de plant), wagens af te spoelen, stoepen te poetsen, etc.
De poelen waren dus gevaarlijk en onhygiënisch en de buurtbewoners hadden de plicht deze te onderhouden en te reinigen.
De mensen moesten in de zomer zelf bluswater in tonnen en emmers bewaren.

Tegenwoordig is de benaming van "put" nog in gebruik als naam van de lokale bewonersvereniging.
Zo is de functie van een ontmoetingsplek min of meer behouden gebleven.
Bij enkele putten ontbreekt het beeldje, maar is wel een andere voorstelling zichtbaar.

- cursief zijn straatnamen vermeld zoals deze omstreeks 1550 (voor de eerste grote stadsbrand in 1554) en in 1884 werden genoemd -

Brugstraat, nis in de gevel pand huisnr. 22 (Roerput: 1767)
de waterpomp stond op de hoek Roersingel - Molenstraat (tot 1884 het Ezelstraatje) - Minderbroederssingel

Heilige Geeststraat, nis in de topgevel pand huisnr. 15 (Munteput: 1616).  Het huis dat voorheen op de hoek
Heilige Geeststraat - Lindanusstraat (Hoge Hegstraat) stond, heette eeuwenlang Muntenoord (muntslag 1472 t/m 1679)
de waterpomp stond op de hoek Heilige Geeststraat - Pollartstraat (Lage Hegstraat)

Looierstraat (De Lanck), nis in de gevel van de laagbouw naast pand huisnr. 2 (Kruisput: 1885)
de waterput lag vermoedelijk op de hoek Looierstraat - Buitenop

Hamstraat, nis in de gevel pand huisnr.22 (Onze Lieve Vrouw Rozenkransput-Hamput: 1885)
de waterpomp stond op de hoek Hamstraat - Kloosterwandstraat (Achter Kloosterwand)

Luifelstraat (achter de Leuven), kapelletje tegen de gevel pand huisnr. 17 (St.Rochusput: 1722), gerestaureerd in 2022
rechts:  Maria met kind, staakbeeld (1840-1850). Beeldje in bruikleen bij het Historiehuis in Roermond.
de waterpomp stond op de hoek Luifelstraat - Marktstraat (Saltmerckt of Zoutmarkt)

Markt/Kraanpoort (Bi Inopspoort), nis in de zijgevel van pand Markt nr. 21 (St.Christoffelput: 1677)
de hardstenen waterpomp (de St.Christoffelpomp) stond tot medio 1925 in de hoek van de Markt nabij de Kraanpoort (Bi Inopspoort).
Deze pomp heeft tot 1976 aan de Kapellerlaan in een privé tuin gestaan en is in 1976 herplaatst op het pleintje in de
Neerstraat op de plek waar tot in 1929 de gietijzeren St.Michielspomp heeft gestaan - de St.Michielspomp is in 1929 gesloopt -
In 2005 is op de eerder genoemde plek op de Markt in het straatwerk, boven de oude St.Christoffelwaterput,
een dikke glasplaat aangebracht

Marktstraat (Saltmerckt of Zoutmarkt), nis in de gevel boven poortje naar ut Sjietbergske (St.Rochusput: 1722)

iHeinsbergerweg - Slousweg, beeld op sokkel bij de wegsplitsing (St.Alfonsusput: 1933)

Munsterstraat, nis in de gevel pand huisnr. 12 (St.Bernardusput: 1787)
de waterpomp stond in de Munsterstraat nabij het Munsterplein.
De waterpomp wordt al genoemd voor 1790.

Pastoorswal/Grote Kerkstraat (Op den Oever/Achter de kerk), nis in de hoekgevel (St.Christoffelput: 1677)
(Koestraatje werd in 1884 gewijzigd in Wernerstraat)
de waterpomp stond op de hoek Pastoorswal - St. Jansstraat

Swalmerstraat (tot 1884 Swamaeckersstraat), nis in de muur naast pand huisnr. 59d (St.Brunoput: 1752)
Omstreeks 1930 is deze putvereniging samengevoegd met de St. Johannes Nepomucenusput, Steegstraat (De Steeg).
De waterpomp stond tot 1923 voor de gevel van het voormalig Groot Seminarie aan de Swalmerstraat

Herkenbosscherweg - Weg langs het Kerkhof, kapelletje bij de wegsplitsing (St.Theresiaput: 1953)

Voorstad St. Jacob (Over de Brug), nis in de zijgevel van pand huisnr. 12 (St.Jacobsput: 1791)
Op het pleintje tegenover huisnr. 12 staat de oude gietijzeren waterpomp

Swalmerstraat (tot 1884 Swamaeckersstraat), kapelletje (H.Johannes de Doper) tegen de gevel pand huisnr. 39 (St.Jansput: 1593)
de waterpomp stond op de hoek Jesuitenstraat (Lombardstraat of Hieronymusstraat) - Swalmerstraat

Keulsebaan, kapelletje in gazon nabij pand huisnr. 55 (Heilig Hartput: 1968)

Schuitenberg (Scuytenberg), nis in de gevel pand huisnr. 12 (St.Dominicusput: 1885)
de waterpomp stond halverwege de Schuitenberg

Heinsbergerweg, nis in de gevel kerk Kapel in 't Zand t.o. huisnr. 245.  Dit is geen putbeeld !!!
Het is een herinnering aan de devotiekapel die hier tot 1895 tegen de vorige Kapel in 't Zand heeft gestaan.
(Onze Lieve Vrouw in 't Zandput: 1927)

Varkensmarkt - Bergstraat, beeldje achter raam in de topgevel pand huisnr. 12 (St.Jozefput-Hushovenput: 1794)
Beeldje staat thans achter een raam in de Bergstraat huisnr. 12  (op de 1e etage)
De waterpomp stond op de hoek Varkensmarkt (Merckt op de Oirde van de Steinwegh) - Bergstraat

Veldstraat, terrein schuin tegenover huisnr. 28 (St.Laurentiusput: 1885)
tijdens het bombardement op 11 november 1944 van de Veldstraat (WO-II) werden hier een aantal panden totaal verwoest.
Het putbeeldje kwam ongeschonden onder de puinhopen vandaan. Deze locatie is na WO-II niet meer bebouwd.
Het beeldje is tot medio 2024 zorgvuldig door bewoners bewaard.
 In afwachting van een mogelijke herplaatsing is het beeldje tijdelijk in bewaring gegeven bij het Historiehuis te Roermond.
De waterpomp stond in de Veldstraat (richting Leliestraat).

Roersingel, Mariabeeld achter een raam in een gevel nabij pand huisnr. 10 (Roerput)
Originele beeldje staat in het Mariakapelletje in de Tomaskerk (Donderbergweg)

Steegstraat (De Steeg), nis tegen de gevel pand huisnr. 11 (St. Johannes Nepomucenusput: 1885)
Omstreeks 1930 is deze putvereniging samengevoegd met de St. Brunoput, Swalmerstraat.
De hier aanwezige hardstenen waterpomp werd in 1936 herplaatst op het Munsterplein, hoek Hamstraat.
Deze oude waterpomp staat nog steeds op het Munsterplein

Mariagardestraat (t.o. Schuitenberg), nis in de gevel van wooncomplex Rentree (St.Gertrudisput: 1930)
(Het gedeelte tussen de Zwartbroekstraat en de Schuitenberg werd vroeger de Wanmakerstraat genoemd)
de waterpomp stond in de Mariagardestraat (Achter Mariagaerd)

Venloseweg, nis in de gevel van het voormalige Carmelitessenklooster, huisnr. 76a (St.Theresiaput)

Voogdijstraat, nis in de muur bij de ingang naar het stadspark "Kartuis" (St.Franciscusput: 1795)
de waterpomp stond in de Voogdijstraat

 Bakkerstraat (Beckerstraet of Vollerstraat), beeldje tegen de gevel van pand huisnr. 26.    Dit is een replica !!!
(O.L.Vrouwe Oordput: 1616)
Het originele beeldje stond tot 1973 in een nis in de gevel van het hoekpand
Kloosterwandstraat - St.Christoffelstraat (tot 1884 Achter de Meelwaag).
Dit pand is gesloopt en op deze plek staat thans een nieuwbouw.
Het originele beeldje dateert uit 1420 en wordt bewaard in het Historiehuis te Roermond.
De waterpomp stond op de hoek Bakkerstraat-St.Christoffelstraat

Willem II Singel, beeld H. Alfonsus tegen de hoekgevel van pand nr. 16 (putnaam onbekend).
Er werd gebruik gemaakt van de waterpomp die in de Kruisherenstraat stond (Achter St.Cornelis of Nieuwstraat)

Minderbroedersstraat, kruisbeeld uit 1609 en nis onder het kruisbeeld nabij huisnr. 4 (St.Barbaraput: 1885)
ook het kruisbeeld is in bruikleen bij de Stichting Rura

Bisschop Drehmansstraat - Bisschop Boermansstraat, nis in hoekgevel wooncomplex Gelre-Residentie,
(Wendelinusput: 1999)

Dr. Leurszijstraat, putbeeldje van St. Cornelius tegen de gevel pand huisnr. 20 (Corneliusput: ca 1906)
N.a.v. de gouden bruiloft van het echtpaar Rummens werd na het feest de putvereniging
opgericht en genoemd naar Cornelius Rummens.
De vereniging was de eerste buurtvereniging in Roermond die geen band had met een waterput of een waterpomp.
De waterput lag vermoedelijk in de Dr. Leurszijstraat of in de Dr. Leursstraat

Maasstraat in Herten/Ool, kapelletje uit 1783 bij pand met huisnr. 18 (Johannes Nepomucenusput: 1947)
de originele beeldjes staan in de St. Michaëlkerk in Herten

Steenweg, (St.Jorisput: 1771)
 - of Puytlincksput, genoemd naar een familie -
 Putbeeld Maria, stond in een nis in de hoekgevel pand Munsterplein - Paredisstraat (Oliestraat).
Na de verbouwing van dit pand was het putbeeld verdwenen (beeld bestaat niet meer)
de waterpomp stond op de hoek Munsterplein (St.Jorisstraat), nabij de Steenweg
(ca 1938: op de voorgrond oud brigadier van politie Thei Schumacher, zaliger)

Begijnhofstraat - Schoolstraat, kapelletje tegen gevel (St.Augustinusput: 1794)
de waterpomp stond in de Schoolstraat

Bergstraat, nis in de gevel van pand huisnr. 33 (St. Michielsput of Aerlerput: 1787).
de De gietijzeren St. Michielspomp, die voorheen in de Neerstraat heeft gestaan, werd in 1929 gesloopt.  
        Sinds 1976 staat op deze plek in de Neerstraat de St. Christoffelpomp die tot in 1925 in
de inspringende hoek op de Markt heeft gestaan.
Van 1925 tot 1976 heeft de St. Christoffelpomp in een privétuin aan de Kapellerlaan gestaan.
        info:  de nis is in 1930 gerenoveerd en het putbeeldje Maria met twee adoranten (knielende of aanbiddende personages)
                   is toen vervangen door een Mariabeeldje met kind. De oude beeldjes worden in het Stedelijk Museum bewaard

Mariagardestraat (Achter Mariagaard), staakbeeldje in nis in de gevel van het wooncomplex tegenover huisnr. 84 (St.Cornelisput: 1593)
de waterpomp stond in de Kruisherenstraat (Achter St.Cornelis)
info:  Info: de nis op de oude afbeelding zat in de gevel van het toenmalige pand met huisnr. 55. Deze oude panden zijn gesloopt

Minderbroedersstraat - Pelserstraat, nis in de hoekgevel van pand huisnr. 1 (St.Barbaraput: 1885)
de waterpomp stond in de Minderbroedersstraat, t.h.v. de Pelserstraat

Munsterstraat - Schoenmakersstraat (Schomekerstrate), nis in de gevel van pand huisnr. 2 (Heilige Geestput Pinksteren: 1593)
de waterpomp stond op de hoek Jesuitenstraat (Lombardstraat of Hieronymusstraat) - Heilige Geeststraat

Neerstraat, nis in de gevel van pand huisnr. 56 (St.Annaput of Ploechput: 1885)
de waterpomp stond op de hoek Neerstraat - Paredisstraat (Oliestraat)

Roerkade, ovale nis in de gevel van pand hoek Roerkade - Brugstraat (St.Antoniusput: 1885)
de waterpomp stond op de hoek Roerkade - Koolstraat (Coolstraete achter de Muyre)
info:  in nis in de gevel van Cafe Du-Pont staat geen beeldje maar is in een glas-in-lood ruitje een kruisje verwerkt  
                   (het originele beeldje van de H. Antonius Abt staat in het Historiehuis)

Godsweerdersingel, nis in de hoekgevel van pand huisnr. 32 (Godsweerderput: 1951)

Zwartbroekstraat (Het Swartbroeck), lege nis in gevels huisnr. 29 en 31 (O.L.V. Zwartbroekput: 1885)
in 1925 is de naam gewijzigd in St. Antoniusput
de waterpomp stond nabij de hoek Zwartbroekstraat-Minderbroederssingel

Zwartbroekstraat (Het Swartbroeck), nis in de gevel van het appartementencomplex t.o. huisnr. 17
in de nis staat een houten beeld van Christus Salvator, deze nis is een herinnering aan het
St. Salvatorcomplex dat voorheen op deze plek heeft gestaan
het oude beeld dat in een nis tegen de gevel van het Salvatorcomplex stond, bevindt zich in het Historiehuis te Roermond

Putgemeenschappen zonder putbeeldje

Steenweg,  (St. Sebastianusput: 1885)
de waterpomp stond halverwege de Steenweg

_____________________________
 

 Swalmerstraat - Lindanusstraat (Hoge Hegstraat),  (Zoete Naam Jezusput: 1767)
er werd gebruik gemaakt van de waterpomp in de Swalmerstraat en van de
 waterpomp op de hoek Jesuitenstraat (Lombardstraat of Hieronymusstraat)

_____________________________
 

Pollartstraat (Lage Hegstraat),  (Lelieput: 1593)
- genoemd naar een huis -
op de hoek Pollartstraat - Leliestraat (Kaenjelstraat of De Caniel en in 1884 gewijzigd in Leliestraat) stond heel
vroeger het huis Die Lillie of In die Lilye, ook wel Lillien-oordt genoemd.
Er werd gebruik gemaakt van de waterpomp op de hoek Heilige Geeststraat - Pollartstraat

_____________________________

HHamstraat,  (St. Odiliaput: 1885)
de waterpomp stond op de hoek Hamstraat - Stationsplein

____________________________

Begijnhofje,  (St. Beggaput: 1885)
- voormalig zijstraatje in de Begijnhofstraat (tot 1884 Nieuwenhof) -
de waterpomp stond in dit zijstraatje  (de pomp en het zijstraatje bestaan niet meer)

Putgemeenschappen met alleen een waterpomp/waterput
of alleen een verwijzing naar een waterput/waterpomp

Minderbroedersstraat - Bakkerstraat (Beckerstraet/Vollerstraat),  de St. Antonius van Padua waterput.
Op de hoek ligt in het straatwerk een cirkel van klinkers die verwijst naar de plek van de oude waterput

Maasniel: Wilhelminalaan - Hoekstraat - Elmpterweg,  (Onze Lieve Vrouweput)
- putgemeenschap m.i.v. 01-01-2025 opgeheven -
de oude waterput uit 1664 kreeg in 2015 weer een bovenbouw

Maasniel: Wilhelminalaan - Julianalaan,  (St. Laurentiusput)
de oude waterput uit 1666 kreeg in 2014 weer een bovenbouw

Swalmen:  Meesterweg 5 (op het schoolplein van de basisschool St. Lambertus)
de St. Lambertus-waterpomp werd ook door de bewoners van de putgemeenschap Lambertus gebruikt